Onlangs verscheen het maandblad Kerkbeheer met daarin een interview met Gijsbert Geluk:
Tekst: Nelline Breukhoven (VKB)
Negatief rendement
“We krijgen regelmatig vragen binnen over het negatieve rendement. Als KKA hebben we niet zomaar een oplossing of een creatief idee, om te voorkomen dat je met negatieve rente te maken kunt krijgen. Dat ligt ook aan de bank waar je bij zit, maar het is waarschijnlijk dat alle banken wel meer stappen gaan zetten om ook over saldi vanaf een ton een negatieve rente te berekenen. Doordat spaargeld minder oplevert, merken we dat er meer belangstelling is voor een belegging in grond. Beleggen in grond is nog steeds interessant want het is ontzettend schaars. Het is afhankelijk van de omvang en de plaats van investering, maar een kasrendement tot ongeveer 2,5% per jaar is haalbaar.
Kerken die in grond beleggen, doen dat niet voor een paar jaar. Dat zouden wij ook nooit adviseren. Maar als je geld voor langere termijn kunt missen, dan is beleggen in grond een goede optie. En als je dan gaat kijken wat de waarde van grond de afgelopen decennia heeft gedaan, dan is het rendement helemaal interessant geweest.”
Adviezen
“We zien meerdere beleggingscategorieën, maar we moeten natuurlijk als schoenmaker bij onze leest blijven. In Nederland hebben we te maken met de AFM (Autoriteit Autoriteit Financiële Markten) die daar ook op toeziet. We kunnen wel tegen mensen zeggen dat er ook kerken zijn die bijvoorbeeld in aandelen beleggen, maar wij hebben niet de bevoegdheid van de AFM om daar adviezen over te geven. Als een kerk daar belangstelling voor heeft, dan verwijzen we ze door naar een vermogensbeheerder of een bank. Is er belangstelling voor beleggen in grond, dan kunnen wij verder helpen. Wij (KKG) kunnen bemiddelen bij de aankoop, en we doen ook het beheer van de grond.”
Synodebesluiten en de richtlijn ‘Begroting en Jaarverslaggeving’
“Hierbij kan je natuurlijk aan die notitie denken van de Commissie ‘Werkzaam Vermogen’. Dat is een vraagstuk waar wij in zekere zin buiten staan, want dat is meer beleidvorming. Al kunnen we bij adviesvragen wel een aantal dingen noemen waarbij wij van dienst kunnen zijn. Wij hebben in de werkgroep meegedraaid van het GCBB voor de richtlijn voor begraafplaatsadministratie en de aanscherping van de al bestaande ‘Richtlijn Begroting en Jaarverslaggeving PKN’. De belangrijkste aanpassing die er nu aankomt, is dat alle kerkelijke vastgoederen − uitgezonderd de kerkgebouwen − tegen een reële waarde moeten worden gewaardeerd. Dat kan betekenen dat het balanstotaal van de kerk flink kan toenemen. Het eigen vermogen gaat voor kerken die bezit hebben, via herwaarderingsreserves, soms flink omhoog. De balans is daardoor veel informatiever. De kerk had dat bezit al, daar verandert niets aan. Nu worden alleen de ‘stille’ reserves zichtbaar voor de buitenwacht. Voor de ANBI heeft dit geen gevolgen want daarvoor hoeft alleen de staat van baten en lasten te worden gepubliceerd.”
Vernieuwde richtlijn ‘Begraafplaatsen’
De GCBB heeft recent ook een nieuwe richtlijn ‘Begraafplaatsen’ gepubliceerd. Ik vraag meneer Geluk of daar vragen over binnengekomen zijn. “Als je het hebt over de nieuwe richtlijnen voor de begraafplaatsen en de aanscherping van de al bestaande richtlijn, daar krijgen we heel wat vragen over. Dit raakt immers ook ons eigen werk. De richtlijn voor de begraafplaatsadministratie kan gevolgen hebben voor de kerken die het niet op orde hadden.
De kerken die een begraafplaats hebben, rekenen meestal het onderhoud of de grafrechten voor twintig jaar vooruit. Dus daarvan krijgen ze best veel geld binnen. Als je dan niet reserveert wat gereserveerd moet worden, dan zou dat kunnen betekenen dat een kerk in de knel komt. Er zijn ook kerken die het al wel goed op orde hadden, of die andere reserves hebben, die kunnen dus de benodigde reserves alsnog gaan vormen. Ik heb geen inzicht in hoeverre dit problemen kan opleveren, maar in dat geval is het ook maar beter dat we als PKN dat weten. Nu kunnen we nog bijsturen.”
“Het is goed dat die richtlijn er is. Kerken weten nu hoe ze de administratie moeten inrichten en wij weten wat we van een kerk mogen verwachten, ook voor de jaarrekeningen die we maken.”
Spelen er nog andere zaken?
“We zitten nu in de coronatijd en misschien is het eind van de tunnel wel in zicht, maar wat de effecten zijn, is nog best onzeker. Het zou kunnen dat de kerkverlating hierdoor nog versnelt. En het eerste effect is dan dat sommige kerken wellicht nog lastiger vrijwilligers beschikbaar krijgen om alle taken te doen. Ik denk niet dat geld het eerste probleem is. Het eerste probleem zijn toch de mensen die verbonden zijn aan de gemeente en de inzet daarvoor.
Kwetsbare ouderen die vaak veel vrijwilligerswerk doen, vallen als eerste uit. En er is onvoldoende aanwas waardoor er toch telkens kerken bij ons blijven aankloppen. Wat wel zeker is, is dat Zijn Koninkrijk komt!”
